Op initiatief van de Stichting Instituut voor Oosters Christendom en Stichting Vredeswetenschappen is in 2012 de leerstoel Orthodoxie en Vredesopbouw in Europa gevestigd. Zij willen met deze leerstoel bijdragen aan het onderzoek naar de maatschappelijke betekenis van het orthodoxe christendom in (Oost-) Europa, en naar orthodoxe visies op Europa als vredesproject. De leerstoel is gevestigd aan de Faculteit der Godgeleerdheid van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Protestantse Theologische Universiteit, en zal nauw aansluiten bij reeds bestaand onderzoek van beide instellingen en van andere onderzoekers in Europa, met name in orthodoxe landen en instellingen. Met ingang van 1 februari 2012 is Dr. Alfons Brüning benoemd als bijzonder hoogleraar op deze leerstoel.
Achtergrond
De Europese eenwording is een succesvol vredesproject. Door de toetreding van een aantal traditioneel orthodoxe landen binnen de Europese Unie en groeiende contacten met landen zoals Rusland en Oekraïne wordt echter duidelijk dat de politieke en maatschappelijke rol van de orthodoxe kerken in dit proces weinig onderzocht is. Een bijzondere betekenis komt hier toe aan de idee van mensenrechten, een concept dat door veel orthodoxe theologen kritisch wordt benaderd en soms beschouwd als een westerse uitvinding, die niet zomaar van toepassing kan zijn op de wereld van het Oosten. In het Westen wordt dan vaak gewezen op de povere realisaties op het gebied van mensenrechten in de voormalige Oostbloklanden. In wezen heeft de orthodoxe kritiek op de mensenrechten te maken met de problemen die verbonden zijn aan een seculier mensbeeld, een problematiek die overigens ook binnen westerse kerken verre van opgelost is. Met andere woorden, het theoretisch debat over mensenrechten is nog niet afgesloten; de nieuwe leerstoel beoogt hieraan een bijdrage te leveren in gesprek met de orthodoxie.
Dr. Alfons Brüning (1967) is kerkhistoricus met een focus op orthodoxe kerken in Oost-Europa, met name die van Rusland, Oekraïne en Roemenië. Na zijn promotie in Berlijn was hij tussen 2003 en 2005 wetenschappelijk medewerker aan de leerstoel Oecumene en Vredesonderzoek van de Universiteit Münster in Duitsland. Sinds 2005 is hij wetenschappelijk medewerker aan het Instituut voor Oosters Christendom (IvOC) aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In zijn onderzoek en onderwijs aldaar heeft hij zich, naast het onderwerp van Orthodoxie en Mensenrechten, in een bredere zin beziggehouden met de verhouding van het westerse en het oosterse christendom in een historisch perspectief sinds de vroege moderne tijd, orthodox anti-westernisme en de rol van de orthodoxe kerken in het Europese integratieproces. In dit verband publiceert hij regelmatig in internationale wetenschappelijke tijdschriften en heeft hij een aantal internationale conferenties georganiseerd. Hij is onder meer redacteur van de bundel Orthodox Christianity and Human Rights, die binnenkort verschijnt. Tevens publiceerde hij Unio non est unitas. Polen-Litauens Weg im konfessionellen Zeitalter (1569-1648), een historische studie over confessionalisme in het grensgebied tussen oosterse en westerse kerken. In zijn onderzoek zal hij zich onder meer richten op de problematiek van een seculiere en een religieuze benadering van mensenrechten vanuit oosters-christelijk perspectief.